21 Φεβ Τι συμβαίνει όταν κοιμόμαστε; Τα 4 στάδια του Ύπνου
Τι συμβαίνει όταν κοιμόμαστε;
Τα 4 στάδια του Ύπνου
Τί είναι Ύπνος; Ύπνος είναι μια φυσιολογική περιοδική κατάσταση νάρκης του οργανισμού και του νευρικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από ελάττωση της συνειδήσεως και της (εκούσιας) κινητικής δραστηριότητας, κατάργηση της εγρήγορσης η οποία είναι αμέσως *αντιστρεπτή καθώς και από μείωση της ικανότητας αντιδράσεως στα ερεθίσματα. (*H μεταβολή είναι η ιδανική θερμοδυναμική διεργασία που επιτρέπει την επιστροφή ενός συστήματος στην αρχική του κατάσταση).
- Ορισμός του Ύπνου από τον κ. Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας
Όλοι ξέρουμε πόσο σημαντικό είναι να λαμβάνουμε αρκετό ύπνο κάθε βράδυ. Δίνουμε όμως αρκετή σημασία στο πόσο ποιοτικός είναι ο ύπνος μας; Αν και η επιστήμη του ύπνου είναι αρκετά πρόσφατη και έχει ακόμα πολλά μπροστά της να κατανοήσει, υπάρχουν κάποια πράγματα σχετικά με τον ύπνο που έχουν μελετηθεί και έχουν γίνει ήδη γνωστά – όπως, για παράδειγμα, τα στάδια του ύπνου.
Ουσιαστικά ο ύπνος μας αποτελείται από τέσσερα στάδια, τα οποία επαναλαμβάνονται σε κύκλους των 90-120 λεπτών κάθε βράδυ. Ο κύκλος ξεκινάει με το στάδιο N1, δηλαδή την υπνηλία, αυτό το συναίσθημα του “δεν μπορώ να κρατήσω τα μάτια μου ανοιχτά”, και ολοκληρώνεται με ένα από τα πιο σημαντικά (και γνωστά) στάδια ύπνου, τον REM, που έχει συνδεθεί με τα όνειρα που βλέπουμε όσο κοιμόμαστε. Στο διάγραμμα παρακάτω μπορείτε να δείτε μια οπτική απεικόνιση των σταδίων αυτών.
- Diagram by Sleep Foundation, Stages of Sleep: What Happens in a Sleep Cycle December 8, 2023
Το πρώτο στάδιο, λοιπόν, ξεκινά με την επιβράδυνση της εγκεφαλικής δραστηριότητας και την έναρξη της χαλάρωσης των μυών. Αυτό είναι το στάδιο της έναρξης του ύπνου, όπου διατηρούμε κάποια μυϊκή δραστηριότητα και η αναπνοή μας είναι ακόμα κανονική. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται ως ελαφρύς ύπνος, και μπορούμε να ξυπνήσουμε πολύ εύκολα από αυτό.
Στο δεύτερο στάδιο, το N2, η θερμοκρασία του σώματος πέφτει και επιβραδύνονται οι καρδιακοί παλμοί. Οι μύες χαλαρώνουν περαιτέρω, ενώ περαιτέρω επιβραδύνεται και η αναπνοή. Είμαστε ακόμα στο στάδιο του ελαφρύ ύπνου, όπου μπορούμε να ξυπνήσουμε με κάποια ευκολία, αν και δεν επανερχόμαστε αμέσως σε πλήρη εγρήγορση.
Το τρίτο στάδιο του ύπνου (Ν3), ο βαθύς ύπνος, χαρακτηρίζεται από τη μέγιστη επιβράδυνση της εγκεφαλικής λειτουργίας, καθώς τον εγκέφαλό μας κατακλύζουν τα δέλτα εγκεφαλικά κύματα. Αυτό είναι το στάδιο που το σώμα εκμεταλλεύεται για να ανανεώσει και να αναζωογονήσει τον εαυτό του. Εδώ συμβαίνει η αποκατάσταση των μυών, των ιστών και των οστών, ενώ ενισχύεται και το ανοσοποιητικό μας, γι’ αυτό και τυχόν στέρηση του ύπνου σε αυτό το στάδιο μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, την παραγωγή ορισμένων ορμονών, αλλά και τη ρύθμιση του μεταβολισμού της γλυκόζης. Όταν ξυπνάμε από το στάδιο του βαθύ ύπνου, δεν έχουμε ακόμα πλήρη συνείδηση, και η εγκεφαλική μας λειτουργία χρειάζεται λίγο χρόνο να επανέλθει.
Το τελευταίο στάδιο ύπνου είναι άκρως σημαντικό. Πρόκειται για τον γνωστό σε όλους ύπνο REM (Rapid Eye Movement), που χαρακτηρίζεται από την ταχεία κίνηση των οφθαλμών και την έντονη παρουσία ονείρων. Αυτό είναι και το μόνο στάδιο στο οποίο έχουμε κίνηση των οφθαλμών (εξ ου και η διάκριση σε REM και Non-REM sleep, που είναι τα υπόλοιπα 3 στάδια). Έχουμε, επίσης, και πλήρη μυϊκή χαλάρωση (εκτός των οφθαλμών, του αναπνευστικού και της καρδίας), το πιθανότερο για να μην μπορεί το σώμα να κινηθεί όσο ονειρεύεται, προστατεύοντάς μας έτσι από τραυματισμούς.
Κατά το στάδιο REM, τα όνειρα είναι πιο έντονα απ’ όσο στα υπόλοιπα στάδια, ενώ ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τα συναισθήματά μας και τις νέες πληροφορίες που αποκτήσαμε στη διάρκεια της ημέρας, αποφασίζοντας τι θα διαγράψει και τι θα κρατήσει (ενισχύοντας έτσι σημαντικά τις ικανότητες της μνήμης και της μάθησης). Οι επιστήμονες υποθέτουν πως αυτό είναι το στάδιο που σχετίζεται με την εξέλιξη του εγκεφάλου.
Το στάδιο REM δεν πρέπει να προσπερνάται, καθώς μπορεί να επηρεάσει τη μνήμη και τη μάθηση. Ο χρόνος που χρειαζόμαστε κάθε μέρα σε αυτό, ποικίλει ανάλογα την ηλικία μας και την κατάστασή μας, όμως κατά μέσο όρο ένας ενήλικας πρέπει να περνάει 2 ώρες τη νύχτα σε αυτό. Φυσικά, το σώμα μας προσαρμόζεται στις συνθήκες της ζωής μας, και έτσι ο χρόνος που χρειαζόμαστε σε κάθε στάδιο ύπνου μπορεί να διαφέρει από μέρα σε μέρα. Το σώμα μας είναι σε θέση να αυτορυθμιστεί και να “αποφασίσει” πόσος χρόνος είναι αναγκαίος για μας, κάθε νύχτα.
- Video by Sleep Foundation, “How Does Sleep Work and WHY Do We Need It?”
Για μία ακόμη φορά αντιλαμβανόμαστε πως ποιότητα του ύπνου μας είναι πολύ σημαντική, και όπως ήδη γνωρίζουμε, μπορεί να επηρεάσει όλες τις πτυχές της ζωής μας. Δίνουμε, λοιπόν, στον ύπνο τη σημασία που του αξίζει, και σε κάθε ευκαιρία μαθαίνουμε περισσότερα γι’ αυτόν!