09 Apr Spavanje i COVID-19 – Šta je koronasomnija?
Uprkos činjenici da je od pandemije COVID-19 prošlo skoro 4 godine, studije o njenim posledicama su još uvek u toku. Neke od ovih studija se fokusiraju na odnos COVID-19 i spavanja, tačnije kako COVID-19 može uticati na san onih koji su se njim zarazili, ali i kako kvalitet našeg sna može uticati na naše šanse da se razbolimo.
Stoga, iako poremećaji spavanja nisu zvanično uključeni u simptome bolesti COVID-19, analizirajući podatke iz različitih zemalja, primećeno je da približno 52% ljudi pogođenih COVID-19 ima neki poremećaj sna. Ovo može biti zbog različitih faktora, kao što je jak kašalj tokom noći ili zbog uzimanja lekova koji mogu uticati na san. Takodje, nedovoljno spavanje može odložiti oporavak organizma.
Termin koronasomnija se upravo odnosi na ovu vezu, izveden je iz kombinacije reči coronavirus i insomnia. To nije medicinski ili naučni termin, već više kolokvijalni termin. Problem koji on opisuje, međutim postoji.
Uglavnom se koristi za opisivanje problema sa spavanjem koje imaju ljudi pogođeni COVID-19 bez obzira da li su se zarazili ili ne, posebno tokom pandemije. Takvi problemi mogu biti uzrokovani izolacijom, stresom, promenom rutine, umorom od pandemije itd.
Međutim, proučava se i veza između lošeg sna i hroničnog COVID-19 sindroma (dugi COVID). Ljudi koji su bili teško bolesni imaju veću verovatnoću da imaju dugotrajne simptome, pa čak i ljudi koji su bili blago bolesni mogu biti pogođeni dugotrajnim COVID-om. Probleme sa spavanjem su prijavili i ljudi koji su hospitalizovani zbog COVID-19 i ljudi kojima nije bila potrebna hospitalizacija. U jednoj od studija, zapravo, poteškoće sa spavanjem bile su češće kod ljudi koji nisu bili hospitalizovani.
Postoji nekoliko načina na koje COVID-19 može uticati na naš san. Neki od njih su:
– Hronična nesanica: Mnogo puta je nesanica poremećaj sna koji se povlači nakon nekoliko dana ili nedelja. Ali ako se ne leči na vreme, postoji šansa da preraste u hronični problem, što se može desiti onima koji su bili zaraženi COVID-19 Njihov san može biti narušen.
– Problemi sa mentalnim zdravljem: Problemi sa spavanjem koji se mogu javiti nakon COVID-19 mogu uzrokovati promene u raspoloženju i mentalnom zdravlju, što dovodi do daljih poremećaja sna.
– Promene u fazama spavanja: Ljudi sa COVID-19 mogu da provode manje vremena u fazi dubokog sna, što dovodi do toga da se telo ne oseća osveženo i odmorno.
– Poremećaji cirkadijalnog : Cirkadijalni ritam se odnosi na 24-časovni ciklus koji reguliše telesne funkcije tela, obično poznat kao naš biološki sat. Prema nekim istraživanjima, ljudi koji pate od hroničnog COVID sindroma imaju poteškoća da zaspe kada osete da im je to potrebno, fenomen koji se javlja kada su cirkadijalni ritmovi organizma poremećeni.
– Drugi simptomi: Bol i prekidi disanja kada je neko bolestan od COVID-a mogu uticati na kvalitet sna. Kod hroničnog COVID sindroma gde simptomi traju, san može biti značajno pogođen.
Prema studiji sprovedenoj u Vijetnamu i objavljenoj u Frontiers in Public Health u februaru 2024. godine, 76% pacijenata koji su se oporavili od COVID-a pati od nesanice. Nekoliko učesnika je prijavilo smanjen kvalitet sna, kraće trajanje spavanja i poteškoće pri uspavljivanju, u poređenju sa periodom pre bolesti.
Ovi rezultati, naravno, nisu posebno iznenađujući, jer kao što smo ponovo pomenuli, naše mentalno stanje utiče na kvalitet našeg sna, ali i obrnuto: san značajno utiče na naše mentalno zdravlje. Naravno, čak i ako patimo od poremećaja spavanja, postoji nekoliko stvari koje možemo da uradimo da bismo ga se oslobodili.
Neke od njih su pomenute u našim prethodnim člancima i uključuju neke isprobane i testirane taktike kao što su dosledna rutina spavanja, ograničena konzumacija alkohola i kofeina, pravo okruženje za spavanje, taktike opuštanja i još mnogo toga. Važno je uvek identifikovati problem, kako bismo uz pravi savet i pravi program mogli da poboljšamo san i poboljšamo kvalitet života!