30 Σεπ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΥΠΝΟΣ: ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ, ΠΟΣΟ ΥΠΝΟ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ, ΠΩΣ ΤΟ ΒΟΗΘΑΜΕ ΝΑ ΚΟΙΜΑΤΑΙ ΠΙΟ ΚΑΛΑ;
Ο ύπνος είναι το άλφα και το ωμέγα στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Είναι, φυσικά, σημαντικός σε όλες τις ηλικίες αλλά ειδικά για τα παιδιά είναι απαραίτητος, αφού είναι καθοριστικός για την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, τη γενική τους ευημερία, τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως η ποιότητα και η ποσότητα του ύπνου επηρεάζει την ικανότητα συγκέντρωσης και μάθησης, τις σχέσεις, τη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών, ακόμα και το βάρος τους.
Η έλλειψη ύπνου νωρίς κατά την παιδική ηλικία έχει συνδεθεί με την εμφάνιση αλλεργικής ρινίτιδας, προβλημάτων στο ανοσοποιητικό, άγχους και κατάθλιψης. Σε μεγαλύτερα παιδιά η έλλειψη ύπνου μπορεί να σημαίνει μειωμένη σχολική απόδοση, πεσμένη διάθεση, ευερεθιστότητα και μειωμένη πνευματική υγεία. Φροντίζουμε, λοιπόν, πάντα να τα βοηθούμε να χαλαρώνουν εγκαίρως, ώστε να λαμβάνουν την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου που χρειάζονται.
Οι απαραίτητες ώρες ύπνου διαφέρουν για κάθε ηλικία, υπάρχει όμως ένας γενικός κανόνας που μπορούμε να εφαρμόσουμε, προσαρμόζοντας, φυσικά, το ωράριο στις ανάγκες του παιδιού.
- Νεογέννητα (0-3 μήνες): Τα νεογέννητα χρειάζονται περίπου 14-17 ώρες ύπνου ανά 24 ώρες, αν και το πρόγραμμα τους είναι ασυνεχές λόγω των αναγκών τους για θηλασμό και τις πάνες.
- Βρέφη (4-11 μήνες): Τα βρέφη χρειάζονται περίπου 12-15 ώρες ύπνου ανά 24 ώρες, αλλά αυτό συνήθως διακόπτεται από τα τακτικά ταΐσματα.
- Νήπια (1-2 χρόνων): Τα νήπια χρειάζονται περίπου 11-14 ώρες ύπνου ανά 24 ώρες, συμπεριλαμβανομένου και του μεσημεριανού ύπνου.
- Προσχολική Ηλικίας (3-5 χρονών): Παιδιά αυτής της ηλικίας χρειάζονται περίπου 10-13 ώρες ύπνου ανά 24 ώρες.
- Σχολική Ηλικίας (6-13 χρονών): Σε αυτήν την ηλικία, τα παιδιά χρειάζονται περίπου 9-11 ώρες ύπνου ανά 24 ώρες.
- Εφηβεία (14-17 χρονών): Οι έφηβοι χρειάζονται περίπου 8-10 ώρες ύπνου ανά 24 ώρες, αλλά πολλές φορές αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω των αλλαγών στο βιολογικό τους ρολόι.
Όσο το παιδί μεγαλώνει θα διαμορφώνει τις δικές του προτιμήσεις και ανάγκες, οπότε καλό είναι να το ακούμε και να εφαρμόζουμε ένα πρόγραμμα ύπνου κατάλληλο για αυτό.
Τα προβλήματα ύπνου είναι αρκετά συνηθισμένα στις μικρές ηλικίες και πολλές φορές μπορεί να προκληθούν από κάτι που σε εμάς μπορεί να φαίνεται μικρής σημασίας, για τα παιδιά όμως είναι αρκετά έντονο ώστε να διαταράξει τον ύπνο τους. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι κάποια αλλαγή στην καθημερινότητά τους ή το περιβάλλον, ένα νέο άτομο υπεύθυνο για τη φροντίδα τους ή μια αλλαγή στο πρόγραμμα. Επίσης, σωματικές ενοχλήσεις, όπως εμφάνιση νέων δοντιών, κρυολογήματα, αλλεργίες, κ.λπ. Είναι βέβαια πιθανό κάποια παιδιά εκτός από τις παραπάνω ενοχλήσεις να εμφανίσουν και σοβαρότερες διαταραχές ύπνου. Οι πιο συνηθισμένες είναι οι εφιάλτες και οι νυχτερινοί τρόμοι, η υπνοβασία, το παραμιλητό κατά τον ύπνο, το ροχαλητό και η υπνική άπνοια και το σύνδρομο ανήσυχων άκρων.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά να χαλαρώσουν ώστε να απολαμβάνουν αρκετό, ποιοτικό ύπνο – και φυσικά δεν αναφερόμαστε σε φαρμακευτικά σκευάσματα και άλλα συμπληρώματα, τα οποία θα πρέπει να χορηγούνται μόνο από τον γιατρό τους. Πρώτα απ’ όλα, βρίσκουμε μια ρουτίνα ύπνου που ταιριάζει στο παιδί και το πρόγραμμά του και την εφαρμόζουμε με συνέπεια. Ακολουθούμε τα ίδια βήματα κάθε βράδυ ώστε το παιδί να ξέρει τι να περιμένει και να είναι προετοιμασμένο για το κάθε στάδιο. Εντάσσουμε οπωσδήποτε στη ρουτίνα την αποχή από οθόνες και ηλεκτρονικές συσκευές, τουλάχιστον μισή ώρα πριν τον ύπνο. Φροντίζουμε, επίσης, να διατηρούμε το περιβάλλον ύπνου σκοτεινό, δροσερό και ήσυχο, και να μην το χρησιμοποιούμε για άλλες δραστηριότητες.
Δεν παραλείπουμε, φυσικά, να δίνουμε μεγάλη σημασία στη σωστή και υγιεινή διατροφή και τη σωματική άσκηση. Αποφεύγουμε τα βαριά γεύματα για τουλάχιστον δύο ώρες πριν τον ύπνο, όπως επίσης και τα ροφήματα με καφεΐνη, αφού διεγείρουν τον οργανισμό εμποδίζοντάς τον να χαλαρώσει. Αντίθετα, η καθημερινή σωματική άσκηση είναι παραπάνω από θεμιτή. Προσέχουμε όμως να μην το παρακάνουμε, αφού μπορεί από υπερβολική κούραση το παιδί να παρουσιάσει υπερένταση κι έτσι να έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα.
Αν χρειαστεί να ηρεμήσουμε ένα βρέφος κατά τη διάρκεια της νύχτας, προσπαθούμε να το κάνουμε όσο πιο ήσυχα και λιγότερο παρεμβατικά γίνεται – μια καλή ιδέα είναι να μην ανάβουμε φως παρά μόνο ένα χαμηλής έντασης φως νυχτός, και να το ησυχάσουμε όσο παραμένει στην κούνια του χωρίς να το σηκώσουμε από αυτήν. Για τα μικρά παιδιά, μία καλή συμβουλή για να ευχαριστιούνται περισσότερο τη ρουτίνα του ύπνου και να την ακολουθούν πιο εύκολα, είναι να τους δίνουμε μερικό έλεγχο πάνω σε αυτήν, όπως π.χ. να διαλέγουν τη δραστηριότητα με την οποία θα απασχοληθούν ή να επιλέγουν μόνα τους τις πιτζάμες που θα φορέσουν.
Αν έχουμε έφηβο παιδί στο σπίτι, είναι καλό να αφιερώσουμε έναν χώρο εκτός του υπνοδωματίου για να απασχολείται με δραστηριότητες που δεν έχουν να κάνουν με τον ύπνο, όπως διάβασμα, παιχνίδι, χρήση ηλεκτρονικών συσκευών. Ακόμα, όσον αφορά στους εφήβους και τα μεγαλύτερα παιδιά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως εμείς αποτελούμε το ζωντανό παράδειγμα. Αν ακολουθούμε εμείς ένα υγιές πρόγραμμα ύπνου, τότε οι πιθανότητες να ακολουθούν ένα εξίσου υγιές πρόγραμμα και τα παιδιά αυξάνονται κατά πολύ!
Με αυτές τις μικρές αλλά σημαντικές συμβουλές μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να λαμβάνουν τον ύπνο που χρειάζονται, ώστε να έχουν μια σωστή και υγιή ανάπτυξη. Αν όμως παρατηρήσουμε πως τα συμπτώματα έλλειψης ύπνου ή/και οι διαταραχές παραμένουν, δεν παραλείπουμε να συμβουλευτούμε τον γιατρό μας. Δίνουμε στον ύπνο τη σημασία που του αξίζει, από νωρίς!